بررسی اثر عصاره و فراکسیون‌های گیاه مهرخوش بر روی سندرم محرومیت از مرفین در موش

مقدمه: گیاه مهرخوش اثر ضددردی و ضدالتهاب آن به اثبات رسیده است. اثرات ضددردی این گیاه در روش صفحه داغ، توسط نالوکسان مهار شده است. هدف: با توجه به اثرات گیاه مهرخوش بر سیستم اوپیوییدی، تاثیر عصاره تام و فراکسیون‌های این گیاه بر روی سندرم محرومیت از مورفین در موش بررسی شد. روش بررسی: جهت ایجاد وابستگی، موش را به مدت سه روز تحت تزریق مورفین به صورت زیر‌جلدی سه بار در روز به ترتیب با دوز‌های mg/kg 50، mg/kg 50 و mg/kg 75 قرار داده و در روز چهارم آخرین دوز مورفین (mg/kg 50) تزریق شد. در مجموع به موش‌ها 10 دوز تزریق شد. جهت القای سندرم محرومیت، تزریق نالوکسان، به میزان mg/kg 5 به صورت زیر جلدی، دو ساعت پس از آخرین تزریق مورفین صورت گرفت. تزریق عصاره تام و فراکسیون‌ها نیم ساعت پس از آخرین تزریق مورفین صورت گرفت. تعداد پرش‌ها به عنوان نشانه‌ای از سندرم محرومیت به مدت نیم‌ساعت، یک دقیقه پس از تزریق نالوکسان شمارش گردید. نتایج: عصاره متانولی تام با دوز‌های g/kg 28/0، g/kg 12/1 و g/kg 96/1 سبب کاهش تعداد پرش‌ها و بهبود علایم سندرم محرومیت (نسبت به کنترل) به صورت وابسته به دوز به ترتیب به میزان 5/64 درصد، 85 درصد، 3/99 درصد شد. به منظور جداسازی اجزای گیاه، عصاره متانولی در مخلوط آب ـ متانول (2 به 3) سوسپانسیون شده و با کلروفرم استخراج انجام شد. فاز آبی ـ الکلی به میزان بیشتری سبب کاهش تعداد پرش‌ها به صورت وابسته به دوز گردید. برای جداسازی بیشتر از ستون کروماتوگرافی (MPLC) استفاده شد. با توجه به Rf فراکسیون‌ها، فراکسیون‌های مشابه مخلوط شده و 3 فراکسیون A، B و C حاصل شد. اثر فراکسیون‌ها روی کاهش تعداد پرش‌ها در دوز g/kg 28/0 بررسی شد. فراکسیون A و B به مراتب فعالیت بهتری از فراکسیون C نشان دادند ( به ترتیب 97 درصد، 92 درصد، 55 درصد). عصاره تام در آزمون حرکت، سبب کاهش حرکت در کل خانه‌ها شد. در حالی که فراکسیون‌های حاصل از ستون، تاثیری بارزی روی آزمون حرکت در موش کوچک نداشتند. نتیجه‌گیری: نتایج این تحقیق نشان می‌دهد که عصاره تام و فراکسیون‌های آبی ـ الکلی گیاه قادرند با مکانیسم‌های مختلفی علایم سندرم محرومیت از مورفین را کاهش دهند.